Alexander Pope - İnsan Üzerine

Her zaman iyi şiirin düzyazıya göre daha değerli ve içerik bakımından zengin olduğunu düşünsem de ister istemez hayatımda düzyazının yeri daha çok. Bu çelişkinin gölgesinde zaman zaman sevdiğim şairlerin şiirlerini okuyorum. Bunlardan birisi de Alexander Pope'un İnsan Üzerine kaleme aldığı şiiri.

Aşağıda Pope'un insan üzerine yazdığı bölümlerden sadece bir parça var. Şairin bundan başka bir diğer önemli eseri de eleştiriler üzerine yazdığı şiirlerdir. Burada yine o sevdiğim ve birçok ingiliz şair ve yazarda olan hicivle kötü eleştirinin kötü eserden daha katlanılmaz olduğunu söyler.

İnsan üzerine yazdığı felsefik şiirinde ise insanın kendi hakkında mantığa dayalı düşünceler üretmesi,kilisenin ve Hıristiyanlığın özünün sorgulanması ve insanın bütün bir hayat zincirinde dünyadaki yeri gibi konular yer bulur.

EPISTLE II (İnsan üzerine)

Sen seni bil, bırak Tanrı'yı incelemeyi
Kendindir kendinin asıl bileceği
Sen ki durursun çift yanı deniz bir karada
Aklı karanlık cüssesi kaba
Çokça bilgili şüpheden yana eşi yok
Almamış ama sabırdan hissesini
Sallanır durur orta yerde şaşkın gitmekte ya da kalmakta
Tanrı mı yoksa bir canavar mı olduğunu sanmakta
Şaşkındır şaşkın bedeni mi aklı mı var seçmekte
Ölmek için doğmuş kullanır aklını sadece günah işlemekte
Ne farkı var sanki birbirinden cahilliği de mantığı da
Ya çok az düşünür ya da çok fazla
Kördüğüm olmuş birbirine düşünce ve tutkunun hayali
Söver kendi kendine över kendi kendine
Yaratılmıştır yarı yükselmek yarı düşmek için
Her şeyin büyük efendisi fakat her şeye bir yem
Kendisidir ancak yargılayabilir gerçeği
Kendisidir sonsuz hatalar içinde
Şanı , şakası ve bilmecesidir dünyanın
Git üstün yaratık ilmin ışığına çık
Toprağı ölç havayı tart ve ceziri incele
Gezegenlere hangi yörünglerde döneceklerini öğret
Zamanı yeniden ayarla güneşi düzene koy
Eflatunla birlikte gökteki yıldızlara ulaş
İlk güzele git ,ilk bütüne ve ilk doğruya git
Ya onu izleyenlerin izlerinden yürü
Ya da mantığı bırak pervane gibi dönen doğulu papazların yaptığını yap
Ve çevir kafalarını güneşi takip etmeleri için
Git ölümsüz akla yönetmeyi öğret
Sonra kendine dön ve aptallığını kabullen.

Şiirin orjinal metni :

EPISTLE II
OF THE NATURE AND STATE OF MAN WITH RESPECT
TO HIMSELF, AS AN INDIVIDUAL
Know then thyself, presume not God to scan,
The proper study of mankind is man.
Plac'd on this isthmus of a middle state,
A being darkly wise, and rudely great:
With too much knowledge for the sceptic side,
With too much weakness for the Stoic's pride,
He hangs between; in doubt to act, or rest;
In doubt to deem himself a God, or beast;
In doubt his mind or body to prefer;
Born but to die, and reas'ning but to err;
Alike in ignorance, his reason such,
Whether he thinks too little or too much:
Chaos of thought and passion, all confus'd;
Still by himself abus'd or disabus'd;
Created half to rise, and half to fall;
Great lord of all things, yet a prey to all;
Sole judge of truth, in endless error hurl'd:
The glory, jest, and riddle of the world!
Go, wondrous creature! mount where science guides,
Go, measure earth, weigh air, and state the tides;
Instruct the planets in what orbs to run,
Correct old time, and regulate the sun;
Go, soar with Plato to th' empyreal sphere,
To the first good, first perfect, and first fair;
Or tread the mazy round his follow'rs trod
And quitting sense call imitating God;
As eastern priests in giddy circles run,
And turn their heads to imitate the sun.
Go, teach eternal wisdom how to rule-
Then drop into thyself, and be a fool!

Eserin en beğendiğim yönü kendisini her şeyin merkezine koyan insanın asıl halini yüzüne vurması. Bunları anlatırken öyle güzel kelimeler seçmiş ki ! Dördüncü dizedeki "darkly wise(aklı karanlık)"sözü ne kadar da insanı anlatıyor. Bir de bu kesilmiş bölümün finalini seviyorum. Her şeyi yapan insana aptallığına kabullen ,aptal özüne dön demek bir çok soruya açıklama getiriyor.

-------------------------------------------------------------------------------------
© Fotoğraf wikipedia.org sitesinden alıntıdır.Orjinal tablo Michael Dahl'a ait olup Londra National Portrait Gallery'de sergilenmektedir.Twitter'da paylaş